در شمال میدان امیرچخماق و در ابتدای خیابان قیام بر سردر یکی از خانه های قدیمی، عبارت موزه آب به چشم می‌خورد که با ورود به آن می‌توانید به مرور تاریخ چندهزارساله آب در این مرزوبوم بپردازید. موزه آب یزد سال‌هاست که در خانه تاریخی کلاهدوزها برپا شده و توانسته است توجه گردشگران را به خود جلب کند. در سال 1379 و همزمان با برگزاری نخستین همایش بین‎‌المللی کاریز بود که این موزه کار خود را آغاز کرد تا ارزش و اهمیت آب را در منطقه‌ای کویری به مردم نشان دهد. حالا بسیاری از این موزه با عنوان یکی از بهترین موزه‌های آب دنیا یاد می‌کنند؛ جایی که در آن می‌توان آثار و ابنیه‌های تاریخی در زمینه‌های مختلف مربوط به آب را شناخت و کمی بیشتر در مورد تاریخ این سرزمین دانست.آنچه که موزه آب یزد را از دیگر موزه‌های آب متمایز می‌کند گذشتن یک رشته کاریز صدها ساله از میان آن است؛ کاریزی که روزگاری آب مورد نیاز مردم را تامین می‌کرد.در پنج طبقه این موزه می‌توانید آثار متنوعی با موضوع آب و چگونگی استفاده از آن در گذشته را ببینید.

خانه کلاهدوزها یکی از آثار ارزشمند یزد است که به درخواست مرحوم حاج سید‎علی اکبر کلاهدوز، یکی از بازرگانان عصر قاجاریه، در فاصله سال‌های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ خورشیدی ساخته شد. هم اكنون مالک این بنا شركت آب منطقه‌ای يزد است و همه می‌توانند به عنوان موزه آب از آن دیدن کنند. زمین این بنا حدود 720 متر ‎مربع است و بنا 5 طبقه  دارد.

اشیای موجود در موزه

یادگاری قنات ها

یکی از سازه‌های مهم ایرانیان در زمینه آب، قنات است که امروزه در محافل جهانی هم نام آن مطرح می‌شود و قنات ایرانی نیز در فهرست یونسکو قرار دارد. لوازم مختلف حفر قنوات، کلنگ‌های ویژه کندن کاریز، چرخ ‎چاه، لباس مقنی، ابزار و ادوات اندازه‌گیری حجم آب، ماکت چگونگی گردش آب قنات‎‌ها و وسایل تامین روشنایی در قنات از جمله چیزهایی هستند که در این موزه می‌بینید.مجسمه‌هایی از مردم را می بینید که به کارهای مربوط به قنات مشغول‌اند. مقنی ها از جمله این افراد هستند و نکته جالب توجه آن‌ها لباس سفیدشان است. دلیل پوشیدن لباس سفید این بود که همدیگر را در درون چاه‌های بزرگ ببینند و همچنین به آن به چشم کفن نگاه می‌کردند چرا که هر لحظه ممکن بود بر اثر ریزش جان خود را از دست بدهند. در بخشی از موزه یکی از اصلی­‌ترین ابزار حفر قنات یعنی چرخ چاه را می‌بینید که ماکتی از یک چاه ­کن نیز در جوار آن قرار داده‌اند.

اسناد و وسایل مربوط به تقسیم و وقف آب

اسناد و مدارک خرید و فروش آب و وقف‌نامه‌های قدیمی از دیگر آثار موزه آب یزد هستند. یکی از اسناد جالب توجه، کتابچه میرآب‌ها و اسناد توزیع آب است. میرآب یعنی امیر یا رئیس آب؛ کسی که در گذشته مدیر و محاسبه‌گر زمان و ساعت آبی بود و تقسیم‌گر عادلانه و تعیین کننده زمان تحویل دادن آب قنات به افراد محسوب می‌شد. او آب کشاورزی را تقسیم می‌کرد و دستمزد خودش را هم از سهم آب قنات می‌گرفت. ابزار کارش ساعت آبی بود و جالب آنکه بدانید نخستین ساعت آبی دنیا با قدمت ۷۰۰ سال در این موزه نگهداری می‌شود و به دوره سید ركن الدین تعلق دارد.در میان این اسناد چند سند ازدواج نیز به چشم می‌خورد چرا که در آن زمان برخی از مردم مهریه زن را آب تعیین می‌کردند؛ همان چیزی که در کویر حکم طلا را داشت. مدارک دیگری نیز دیده می‌شود که بر اساس آن‌ها خیرین به زنان بی‌سرپرست و یتیمان سهم آب می‌دادند.

ظروف و وسایل

در گذشته خبری از لوله‌کشی‌های امروزی نبود و مردم مجبور بودند آب را از منبع تا محل استفاده حمل کنند و البته جایی هم برای نگهداری آب مورد نیاز خود داشته باشند. ظروف نگهداری و حمل آب و بسیاری لوازم و اشیای مرتبط با آن از جمله انواع شیر‎های برداشت آب از آب‌انبار‎ها، ظرف‎های سفالی و شیشه‌ه‎ای ویژه حمل و نگهداری آب، یک رشته مشک سقایی و لوازم دیگر را می‌توانید در موزه آب یزد ببینید.مشربه چند هزار ساله یکی از دیدنی‌های این موزه است که از آن در کتاب‌های تاریخی کهن یاد شده است. ظرفی شیشه‌‎ای نیز در این موزه به چشم می‌خورد که دارای لوله‌های جانبی است؛ صدها سال پیش، آب را داخل این ظرف می‌ریختند و بالای آن برف می‌گذاشتند. این ظرف دو جداره است و آب شدن تدریجی برف باعث می‌شد تا آب خنک، تازه و عاری از هرگونه آلودگی باشد و از ورود حشرات به داخل آن جلوگیری شود. 

 مطالب مرتبط:

همه چیز درباره روستای فهرج یزد

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح شوید.

جهت رزرو تور و سفر به یزد با شماره 02162714 در تماس باشید.

جهت رزرو بلیط هواپیما کلیک کنید.