آشنایی با باغ گلشن طبس | نمونه ای باشکوه از باغ های ایرانی

با ورود به طبس و کمی گشت زدن در خیابان های اصلی آن به راحتی می توان باغ زیبای این شهر را یافت که با نام گلشن شناخته می شود. شهر طبس دو نماد دارد؛ یکی ارگ قدیم طبس یا کهن دژ است که قدمت آن به بیش از 1000 سال پیش باز می گردد و دیگری باغ گلشن است که شاهکاری از دوران زندیه و قاجاریه به شمار می رود. وجود این باغ در میان دو کویر ایران یعنی دشت لوت و دشت کویر همچون یک معجزه به نظر می رسد. در سال 2008 وبسایت انگلیسی دیلی تلگراف (The Daily Telegraph) فهرستی از 50 باغ زیبای دنیا منتشر کرد و نام باغ گلشن را نیز در میان آن ها قرار داد.

معماری باغ گلشن

1- محوطه باغ | تداعی بهشت در زمین

باغ گلشن وسعتی در حدود 7 هکتار دارد. طراحی این باغ بر اساس نمونه چهارباغ یا چارباغ است که طرحی از باغ ایرانى محسوب می شود و در آن معابر عمود بر هم محوطه را به چهار قسمت مساوى تقسیم می‌کنند. این طرح برگرفته از آیات قرآن در مورد بهشت است که گفته می شود دو نهر در آن همدیگر را قطع می کنند. در باغ گلشن دو گذرگاه اصلی وجود دارند که به صورت متقاطع هستند و محوطه را به چهار مربع بزرگ یا کُرت تقسیم کرده اند. در مرکز این چهار کرت و در محل برخورد دو گذرگاه، استخر نسبتا بزرگی با ابعاد 85/25 در 5/7 متر خودنمایی می کند و 3 فواره طبیعی در آن وجود دارد که بدون استفاده از نیروی خارجی، آب را به رقص در می آورند. هر یک از چهار کرت نیز گذرگاه های کوچکتری دارند و به چهار کرت دیگر تقسیم می شوند.

2- پلیکان های باغ گلشن | روایتی تلخ

یکی از زیبایی های باغ گلشن در دهه‌ پنجاه شمسی، به آن اضافه شد. داستان از این قرار بود که دو پلیکان مهاجر در مسیر مهاجرت خود از مناطق سرد سیبری بر فراز طبس به پرواز درآمدند و پس از فرود در باغ گلشن آنجا را برای زندگی خود انتخاب کردند. مردم توجه زیادی نسبت به این پلیکان ها از خود نشان می دهند و این پرندگان را نمک گیر می کنند. گلشن برای چندین سال مامن این پرندگان بود تا اینکه در زلزله شهریور ۵۷ یکی از آن ها زیر آوار ماند و از بین رفت. پلیکان دیگر تنها شد اما تا سال ۱۳۹۴ در باغ گلشن ماند و همان جا جان سپرد.

3- عمارت سردرب

تنها یک ساختمان در این باغ پهناور قرار دارد که از آن با عنوان عمارت سردرب یاد می شود. عمارت سردرب ساختمانی دو طرفه است که یک روی آن به سمت میدان انقلاب اسلامی طبس و روی دیگر آن به سوی باغ قرار دارد. این بنای دو طبقه شامل طبقه اول و همکف است و یک زیرزمین کوچک نیز در آن دیده می شود. بد نیست بدانید که این بنا در زلزله‌ ویرانگر شهریور ۱۳۵۷ به طور کامل از بین رفته و آنچه امروز در باغ می بینید، ساختمانی است که با توجه به نقشه بنای قدیمی ساخته شده است.

نمای این عمارت از اندود گچ سفید است و از دیدگاه معماری، بنایی معمولی به شمار می رود؛ اما یکی از بناهای شاخص طبس محسوب می شود و اهمیت زیادی برای این شهر دارد.

در طبقه اول بنا، تالاری بزرگ به چشم می خورد که شکوه خاصی دارد. ایوانی نیز در این طبقه قرار دارد که برای مشاهده‌ مناظر باغ و شهر در نظر گرفته شده است. دو ستون در میان این ایوان قد بر افراشته اند که باعث شده این قسمت از ساختمان بسیار باشکوه به نظر برسد و تزیینات آجری نقش‎دار جلوه خاصی به آن داده اند. ورودی باغ دقیقا در زیر این ایوان قرار گرفته و در محور بنا و باغ تعبیه شده است.

4- موزه میراث زمین طبس

در عمارت سردرب باغ گلشن موزه ای با عنوان میراث زمین طبس برپاست که می توان در آن میراث به جا مانده از فعالیت های طبیعی و بشری زمین و آثار مرتبط با زمین شناسی را دید. علوم زمین یکی از شاخه های علوم پایه است که بیشترین ارتباط را با زندگی روزمره انسان داشته و تاثیر متقابلی در رشد و توسعه تمدن بشری دارد؛ همین امر لزوم ایجاد محلی برای نمایش آثار مرتبط با این علم را دو چندان می کند. طبس بهشت زمین شناسی ایران است و میزان ذخیره زمین شناسی آن به بیش از 5 میلیارد تُن می رسد. در موزه میراث زمین طبس افراد با گوشه ای از این ذخایر آشنا شوند و می توانند مجموعه کانی ها، سنگ ها، فسیل ها و مواد معدنی را از نزدیک ببینند. 

5- سیستم آبیاری حیرت انگیز باغ گلشن | اعجاز در کویر

باغ گلشن طبس یکی از معدود باغ های ایرانی است که آب به صورت دایمی در آن جریان دارد. راز این جریان همیشگی استفاده همزمان از آب‌های سطحی و سفره‌های آب زیرزمینی منطقه است و این تدبیر هوشمندانه باعث شده تا باغ طراوتی همیشگی داشته باشد. آب چشمه‌های سرد و گرم طبس از کوهستان‌های اطراف به سمت شهر در جریان هستند و دقیقا در محل احداث باغ به هم می رسند. آب این چشمه ها از انتها به باغ وارد آن شده و توسط جوی‌ ها به سمت کرت‌ ها هدایت می‌شود تا درختان و گیاهان را سیراب کند. آب به‌صورت مساوی بین دو بخش باغ تقسیم می شود و سپس به سمت ساختمان سردرب می رود و به حوضچه‌ای به نام ریمو می ریزد. در نهایت از زیر هشتی ساختمان خارج شده و جریان آن به سمت شهر ادامه پیدا می کند.

 مطالب مرتبط:

خانه لاری های یزد

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح شوید.

جهت رزرو تور با شماره 02162714 در تماس باشید.

جهت رزرو بلیط هواپیما کلیک کنید.