در ۳۰ کیلومتری شرق شهر یزد، در مسیر بزرگراه بافق-یزد روستایی در قلب کویر جا خوش کرده است که دنیای درونش حال‌و‌هوایی دیگر را برایتان به ارمغان می‌آورد. روستای فهرج سکونتگاهی کهن است که قدمت آن به پيش از اسلام می‌رسد. البته فرقی نمی‌کند که دوستدار تاریخ باشید یا خیر، اگر حتی با دیدن قلعه باستانی و آب‌انبار قدیمی و مسجد کهن به وجد نیایید، با قدم زدن در روستا و دیدن سادگی خانه‌های خشتی، روحتان تازه می‌شود. در اینجا می‌توانید به سراغ کمپ کویری هم بروید و در کنار کشف زیبایی‌های طبیعت، با تفریحات هیجانی، حال‌وهوایتان را عوض کنید.هم‌صحبتی با مردم فهرج هم خود جاذبه‌‌ای برای این روستا است؛ قصه‌های شیرینی را تصور کنید که با لهجه یزدی برایتان روایت می‌شوند. در اینجا مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و فقط دو گوش شنوا و مشتاق می‌خواهند. روستای فهرج از شمال‌شرقی به کوه چلته می‌رسد و در ارتفاع 1270 متری از سطح دریا واقع شده است. نام روستا به مانند قدمتش به قبل از اسلام بر می‌گردد. نام اولیه آن «فرافر» بود؛ اما در قرون چهارم و پنجم هجری قمری به «پهره» یا «پهرشت» تغییر یافت. در طول زمان این روستا به «فهرج» مشهور شد. 

دیدنی ها و تفریحات فهرج

ساختار زیبای روستا

وقتی وارد فهرج می‌شوید خانه‌هایی از خشت و گل می‌بینید که گویی زمان را در ذهن شما به عقب بر می‌گردانند. خانه‌های این روستا با خشت، گل، آجر و آهن ساخته شده‌اند. مسجد جامع در مرکز روستاست و بافت مسکونی قدیمی به صورت نیمه متمرکز و خطی، حول آن شکل گرفته است. وقتی در گذرگاه‌های این روستا قدم می‌زنید، با ساباط‌ها مواجه می‌شوید؛ کوچه‌هایی مسقف که سایه‌ساری برای خستگی عابران فراهم کرده‌اند. در این روستا هم مانند سراسر یزد، رد پای بادگیرها را می‌بینید و برای لحظاتی این نشانه هوش ایرانیان را تحسین می‌کنید. 

مسجد جامع فهرج

شاخص‌ترین جاذبه این روستا، مسجد جامع آن است که یکی از کهن‌ترین مساجد ایران به شمار می‌رود. قدمت این مسجد که با نام امام حسن (ع) هم شناخته می‌شود به نیمه اول قرن اول هجری باز می‌گردد. مسجد جامع فهرج را تنها مسجد جهان اسلام می‌دانند که قدمت زیادی دارد؛ اما ساختمان آن از ابتدا تا به امروز به همین شکل حفظ شده است. مسجد از نوع شبستانی به شمار می‌رود و ایوان ندارد. بسیاری از کارشناسان، مسجد جامع فهرج را قدیمی‌ترین مسجد ایران می‌دانند و برخی به مسجد تاریخانه دامغان به عنوان قدیمی‌ترین مسجد ایران اشاره می‌کنند. با وجود این اختلاف‌نظر، باز هم تفاوت عمده‌ای میان این دو مسجد وجود دارد؛ تاریخانه مسجدی است که فقط از گردشگران میزبانی می‌کند؛ اما فهرج هنوز میزبان نمازگزاران می‌شود.این مسجد درهای ورودی متعدد دارد و مناره گلی آن بسیار زیبا و جالب‌توجه به نظر می‌رسد. یکی از نکات جالب در این مسجد نبودن عناصری چون محراب، گنبد، کتیبه، کاشی‌کاری و سایر تجملات و تزیینات است و همین بر جذابیتش می‌افزاید؛ سادگی نابی که 1400 سال در این مکان جریان دارد.مسجد فهرج از تاریخ ۳۰ آذر ۱۳۴۹ با شماره ثبت ۹۰۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

قلعه باستانی فهرج

فهرج قلعه‌ای تاریخی در خود دارد که نمای فعلی و تزییناتش به قرون 10 و 11 هجری قمری بر می‌گردد؛ اما آثار و ابنيه موجود در آن نشانه‌هایی از صدر اسلام دارند. این قلعه بر خلاف نمونه‌هایش، ورودی کوچکی دارد. در گذشته از این قلعه به عنوان مکانی برای سکونت و دفاع در برابر مهاجمان استفاده می‌شد؛ اما امروزه به متروکه‌ای بدل شده است.این قلعه پلانی 4 ضلعی دارد و بقایای 4 برج مدور در 4 گوشه آن دیده می‌شود. این برج‌ها دو طبقه هستند و سوراخ‌هایی برای دیده‌بانی و نگهبانی از قلعه دارند. بناهای موجود در قلعه فهرج، طاق‌های ضربی با قوس جناغی دارند. سوراخ‌هایی نیز بر بالای دیواره‌ها دیده می‌شود که گویی برای دیده بانی بوده‌اند.

مجموعه شهدای فهرج

شهدای فهرج نام مجموعه‌ای متعلق به سده 9 هجری قمری است که در 2 کیلومتری فهرج قرار دارد. بنا به روایات تاریخی، پیکر ابی عبدالله بن احمد بن ابوالیسر بن عبدالله بن تمیمی و حویطب بن هانی و عمر بن عاص، از سرداران سپاه اسلام، در این مکان به خاک سپرده شده است. اهالی تندروی یهودی و زرتشتی خویدک و فهرج، آن‌ها را در زمان یزدگرد، آخرین پادشاه ساسانی، به قتل رساندند.این مجموعه 3 حیاط دارد که در یکی از آن‌ها درخت سرو کهنسالی وجود داشت که امروزه خشک شده است. در یکی از اتاق‌های مجموعه چندین قبر به چشم می‌خورد که آن‌ها را مزار شهدا می‌دانند؛ البته به دلیل آسیب‌دیدگی سنگ‌ها، نشانه‌ای از متوفی در آن‌ها نیست. تنها نوشته قابل خواندن روی یک سنگ «مجدالدین حسن نامی» است و تاریخ سده 9 هجری را نشان می‌دهد.عمارت خشتی و گلی شهدای فهرج در گذشته مدرسه بزرگی بود که با گذشت زمان به خانقاه تبدیل شد. به نظر می‌رسد که این بنا در گذشته تزیینات کاشی‌کاری داشته است چرا که کارشناسان از درون آن کاشی‌های معرق با لعاب سبز فیروزه‌ای پیدا کرده‌اند.مجموعه شهدای فهرج در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۷۸ با شماره ۲۴۴۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سوغات و غذای محلی فهرج

در سفر به فهرج می‌توانید سوغاتی‌های خوبی را از بومی‌ها بخرید. محصولات کشاورزی و باغی روستا از آن جمله‌اند که در فصول مختلف به آن‌ها دسترسی خواهید داشت. انواع قالی با طرح‌ونقش قالی‌های کرمان و خراسان نیز صنایع‌دستی این روستا را تشکیل می‌دهند. انواع آش‌های محلی مانند آش جو، ماش و سوپ غذاهای محلی فهرج هستند و می‌توانید آن‌ها را بچشید. در کنار اینها از گیاهان دارویی و طبیعی در غالب نوشیدنی‌های گرم و سرد غافل نشوید و شربت شاتره، خاکشیر و چای آویشن را امتحان کنید.

آب و هوای فهرج

روستای فهرج آب‌وهوای نیمه‌بیابانی دارد. این خطه در تابستان‌ها به شدت گرم می‌شود؛ اما در فصول سرد از آب‌وهوای مطبوعی برخوردار است. اختلاف دمای روز و شب در این مناطق بالاست. یعنی حتی روزهای داغ تابستان هم به شبی خنک و دلپذیر ختم می‌شوند. به دلیل نزدیکی این روستا به یزد، اقلیم آن بسیار شبیه به این شهر است. حداکثر و حداقل مطلق درجه حرارت شهر یزد به 43 و 10- درجه سانتی‌گراد می‌رسد و متوسط درجه حرارت این شهر حدود 19 درجه برآورد شده است. متوسط میزان بازندگی در یزد، به 48 میلی‌متر در سال می‌رسد.

مطالب مرتبط:

دخمه زرتشتیان یزد

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح شوید.

جهت رزرو تور و سفر به یزد با شماره 02162714 در تماس باشید.

برای رزرو بلیط هواپیما کلیک کنید.