آشنایی با آرامگاه گورستان صخره ای سیراف

گورستان صخره‌ای سیراف که پیشینه آن به دوره ساسانیان و اوایل دوره اسلامی در ایران باز می‌گردد در بندر سیراف یا بندر طاهری سابق واقع شده است. این گورستان بین دو دره لیر (لیل) و دره شیلو، مشرف به دریا قرار دارد. در این دره قبر‌های سنگی وجود دارند که بخشی از مجموعه بزرگ تمدن سیراف محسوب می‌شوند. گورهای سیراف در شش بخش مختلف از دره پراکنده شده‌اند و تعداد آن‌ها به حدی بالاست که قابل شمارش نیستند. در این گورستان علاوه بر گورهای مستطیل شکل که محل دفن استخوان‌های مرده‌ها بوده‌اند (استودان)، گور‌دخمه، چاه‌های آب، برج‌های سنگی بلند که به برج خاموش مشهورند نیز دیده می‌شود. طبق بررسی‌های انجام شده گورها تفاوت‌های عمده‌ای با هم دارند و هر کدام به شیوه یک دین ساخته شده‌اند، به همین دلیل باستان‌شناسان به این مجموعه" گور تمدن‌ها" نیز می‌گویند. گورستان تاریخی سیراف در تاریخ ۷  مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۵۰۲ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.

• گور تمدن ها

مقصود از گور تمدن‌ها منظره کلی است که از گورستان باستانی سیراف می‌بینید، مجموعه‌ای از گورهای مستطیل شکل که در دل کوه به دست انسان کنده شده‌اند. این گورهای سنگی در شش بخش مختلف حفر شده و به طور میانگین حدود 40 تا 60 سانتی‌متر عمق دارند و ابعاد آن‌ها به طور تقریبی دو در نیم‌ متر است. بخش گورهای سنگی به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شده است که در بخش غربی آن هر چه ارتفاع تپه بیشتر می‌شود دهانه گورها گشادتر و عرض آن‌ها بیشتر می‌شود.نکته مهم درباره قبرها، جهت ساخت آن‌هاست. بیشتر قبرها در جهت شرق به غرب ساخته شده‌اند که خارج از قاعده دین اسلام برای ساخت قبر است و همین امر نشان می‌دهد که به احتمال بسیار زیاد این گورها متعلق به زرتشتیانی بوده  که مرده‌های خود در آن‌ها قرار می‌دادند. زرتشتیان به احتمال زیاد مرده‌ها را در فضایی باز قرار می‌داده‌اند تا گوشت آن‌ها توسط حیوانات تجزیه شود، سپس استخوان‌های مرده را داخل استودان‌هایی که به صورت عمودی در دل کوه کنده شده بوده قرار می‌دادند که تاکنون نیز برخی از این استخوان‌ها باقی مانده‌اند.

• دخمه های دره لیر

• در دامنه کوهی که گورستان سنگی سیراف بر روی آن ساخته شده، دخمه‌های کوچکی وجود دارد که برای ورود به آن‌ها باید حتما از نردبان استفاده کرد. این گور دخمه‌ها را می‌توان به سه گروه کلی دخمه‌های شرقی، شمالی و غربی تقسیم کرد. در زبان محلی به این دخمه‌ها گبری نیز گفته می‌شود. کاربرد دخمه مانند سایر گوردخمه‌های دیگر زرتشتیان برای قرار دادن بدن مردگان مورد استفاده قرار می‌گرفته است تا توسط هوای آزاد و یا پرندگان تجزیه شوند. هر کدام از این دخمه‌ها توسط لایه‌ای ساروج پوشانده شده‌اند و دارای سقف‌های سنگی هستند و از داخل به دو یا چند گور دخمه دیگر راه دارند.

• برج های خاموشان

• چهار ستون سنگی و بلند خود نمایی می‌کنند که هر کدام بین 3 تا 4 متر ارتفاع دارند. این برج‌ها با بستر سنگی یکپارچه ایجاد شده‌اند که روی آن‌ها لایه‌های تراش خورده از ماسه دیده می‌شود. در بالاترین نقطه ستون‌ها نیز هفت لایه سنگی روی‌هم قرار گفته است. طبق نظر کارشناسان این ستون‌های سنگی برای قرار دادن مردگان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به احتمال خیلی قوی زرتشتیان پس از آن که مرده‌هایشان تجزیه می‌شدند، استخوان‌های آن را برداشته و درون گورها (استودان) ها قرار می‌دادند. 

  

• آتشکده
• اگر روی تپه‌ای که مشرف به دره لیر بروید، بقایای چهارطاقی متعلق به دوره ساسانیان را خواهید دید که احتمال می‌رود آتشکده‌ای بوده باشد که در زمان حضور مردمان زرتشتی در منطقه برای عبادت یا انبار کردن هیزم و گیاهان خوش بو و یا درمان موبدان زرتشتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

مطالب مرتبط: 

غذاهای محلی بوشهر

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری منشور صلح شوید.

جهت رزرو بلیط هواپیما و سفر به بوشهر کلیک کنید.