جال محل جیپور

جیپور یا جایپور نام مرکز ایالت راجستان است که در شمال غربی کشور هند قرار دارد و یکی از قدیمی ترین شهرهای این کشور به حساب می آید که از سال 1727 میلادی تا کنون گذر روزگار را به تماشا نشسته است. از همان ابتدا فرمانروایان مختلفی بر این منطقه حکمرانی کردند به همین خاطر قصرها و اقامتگاه های لوکس و باشکوه زیادی در طول زمان در جیپور ساخته شده است؛ قصرهایی که برخی از آن ها هنوز هم در این شهر وجود دارند و به جاذبه هایی برای گردشگران تبدیل شده اند.

از معروف ترین جاذبه های تاریخی این شهر، قصر جال محل یا کاخ آب (Water Palace) است که به دلیل نوع ساخت و محل قرار گیری‌اش، شهرت و آوازه زیادی برای خود رقم زده است. این قصر درست در میان دریاچه من ساگار (Man Sagar) قرار دارد. در گذشته این دریاچه و مناطق اطرافش محل بسیار خوبی برای ساخت قصرها و خانه های اربابان بوده اند زیرا دریاچه شمال شهر قرار گرفته و توسط تپه های آراوالی از شمال، غرب و شرق محصور شده است. قصر جال محل مکانی برای زندگی پادشاه نبوده بلکه از آن به عنوان تفرجگاهی زیبا برای تفریح و استراحت و صد البته به رخ کشیدن ثروت و عظمت پادشاه استفاده می کردند.

قصر جال محل بنایی 5 طبقه است که 4 طبقه آن زیر آب واقع شده به همین خاطر از کنار دریاچه، انگار قصری با یک الی دو سطح پیش رو داریم؛ اما با بالا و پایین رفتن سطح آب طبقه های مختلفی از این قصر به نمایش در می آیند. این بنا کم ارتفاع و به صورت متقارن ساخته شده است.به دلیل نفوذ آب در قسمت هایی از این قصر آن را در فواصل زمانی مختلف بازسازی کرده اند و هنوز هم دولت راجستان سلامت آن را بررسی می کند و در صورت لزوم به مرمت قصر می پردازند. 

بخش های مختلف قصر جال محل

1- بالکن و گذرگاه

در بازدید از قصر جال محل دو قسمت بیشتر مورد توجه قرار می گیرند؛ یکی اتاق های باشکوه که با نقاشی های دیدنی پوشیده شده اند و دیگری تراس اصلی قصر که فقط برای عبور و تفریح پادشاه ساخته شده بود. بالکن های این مجموعه دارای گذرگاه های قوس مانند هستند که باعث زیبایی بیشتر جال محل شده اند. ریزه کاری های رعایت شده در ساخت این گذرگاه ها به راستی بی نظیرند؛ برای مثال قسمت داخلی سقف، بالکن ها با نقوشی ریز و رنگارنگ زیباسازی شده اند. چیزی شبیه به نقشِ فرش های ایرانی که با هر نگاه کردن به آن ها، نقش تازه ای را متصور می شوید. در این نقش و نگارها تلاش شده تا عظمت پادشاه به رخ کشیده شود به همین خاطر نقش هایی مثل ظرف های بزرگ میوه، طلا و جواهر، گل سرخ و... به چشم می خورند.

2- اتاق ها

اتاق ها و راهروهای این بنا روزگاری همگی دارای گچ‌بری های دیدنی بوده اند؛ اما متاسفانه امروزه بسیاری از این گچ‎بری ها از بین رفته اند. تلاش های بسیاری برای رفع این کاستی ها انجام شده است؛ برای مثال مسوولان سعی دارند با استفاده از مصالح سنتی، این گچ‌بری ها را بازسازی کنند که تا اینجا نتیجه های خوبی حاصل نشده و آسیب های زیادی هم به بنا وارد آورده اند.در سطح زیرین بام جال محل چند اتاق وجود دارد که با بازدید از آن ها گویا در زمان سفر کرده و به هندوستان چندین سال قبل می روید. اینجا هنوز سقف ها بلند است و رنگِ ناب طلایی در همه جا دیده می شود و نقاشی های دیواری همه راوی داستان های دلاوری های پادشاهان و اسطوره های قدیمی هستند. این اتاق ها به راستی دیدنی اند و در اوج صلابت و مهارت ساخته شده اند. با بازدید از اتاق های جال محل متوجه خواهید شد که امکان نداشته که این قصر، محل اقامت همیشگی پادشاه بوده باشد، نوع ساخت بنا و وسایل موجود در آن همه و همه به گونه ای هستند که فقط برای اقامت چند روزه پادشاه مناسب باشند.

3- برج ها

هر یک از برج های جال محل زیبایی خاص خود را دارد، قسمت زیرین آن ها که در آب قرار می گیرد از جنس سنگ هستند؛ اما بخش هایی که بالای سطح آب قرار دارند با ظرافت خاصی ساخته شده اند. هر یک از این برج ها دارای دو بالکن هستند که با ستون های باریکی تزیین شده اند. بالاترین سطحِ برج ها از پشت بام قصر قابل دسترس است.سقف این برج ها گنبدی شکل هستند و همین موضوع باعث زیباتر شدن قصر بی همتای جال محل شده است. متاسفانه چهره امروزی برج ها با شکل قدیمی شان تفاوت زیادی پیدا کرده و دیگر آن طور که باید پیرو سبک معماری راجپوت نیستند؛ تنها دلیل این موضوع استفاده از معماران غیر ماهر در مرمت برج ها است.

4- چاتریس | زیباترین بخش بنا

بام جال محل یا همان تراس اصلی، زیباترین بخش بناست که دارای یک زمین سنگی 8 ضلعی در قسمت میانی خود و چهار اتاقک با سقف های گنبدی شکل در فاصله بین برج ها با یکدیگر است. این نوع گنبدها با نام چاتریس (Chhatris) شناخته می شوند که با کلمات چتر یا تپه، هم معنی قرار می گیرند. چاتریس ها که چند ستون و یک سقف گنبدی شکل دارند، امروزه در ساخت بناهای یادبود استفاده می شوند. در جال محل، چاتریس بزرگی هم وجود دارد که نشیمن‌گاهی برای پادشاه و همراهانش بوده تا از گرمای آفتاب در امان باشند، داخل این چاتریس سکوی پرزرق و برقی به چشم می خورد که مخصوص پادشاه طراحی شده است.هدف اصلی از ساختن چنین سقف های گنبدی شکلی در جال محل به رخ کشیدن ثروت و بزرگی پادشاه بوده و نشان دهنده ترکیب سبک کلاسیک و فانتزی معماری در هند است.

معماری قصر جال محل

سبک معماری قصر جال محل پیروی سبک راجپوت بوده است، بیشتر قصرها و دژهای موجود در جیپور هم طبق همین سبک معماری ساخته شده اند که مختص به راجستان بود. یکی از مهم ترین ویژگی های این سبک آن است که هر بنایی باید ویژگی منحصر به فرد خود را داشته باشد؛ جال محل هم از این قاعده مستثنی نیست. باستان شناسان با بررسی هایی که روی این بنا انجام دادند متوجه شدند که آب به پایین ترین سطح این قصر نفوذ نمی کند. دلیل عدم نفوذ آب به این سازه، استفاده از مخلوط آهک و شن سرخ است که در آخر با میوه درخت بیدلیوم (bdellium) و عصاره شنبلیله نیز ترکیب شده و به ماده ای مناسب برای ساختمان سازی بدل می شدند.آثاری از سبک معماری مغولی هم در این بنا دیده می شود که امری عادی است و تعداد زیادی از ساختمان های موجود در هندوستان تحت تاثیر این نوع معماری هستند. این شیوه معماری در زمان حکومت پادشاهان گورکانی بر هند، رواج یافت و ویژگی اصلی آن توجه به جزییات در تزیینات بود که این نکته در جال محل هم قابل مشاهده است.معماری مغولی به شدت تحت تاثیر معماری اسلامی و فارسی است به همین دلیل اگر با دقت به بنای جال محل نگاه کنید رنگ و بویی از معماری پارسی را هم در آن خواهید یافت.

مطالب مرتبط:

دروازه هند

برای خواندن سایر مطالب وارد مجله گردشگری شوید.

جهت رزرو تور و سفر به هند با شماره 02162714 تماس بگیرید.