خانه و موزه نیما یوشیج

نیما یوشیج چه برای آنها که اهل شعر و ادب‌اند و چه برای آنهایی که نیستند شخصیت شناخته شده‌ای است. علی اسفندیاری ملقب به نیما یوشیج در سال 1276 در یوش مازندران متولد شد و تحولی شگرف را در شعر فارسی پدید آورد. در سال 1207 شخصی به‌نام ناظم الایاله، از اجداد نیما دستور ساخت این خانه را در محله لالوی یوش داد؛ این خانه قاجاری با سبک و سیاق معماری آن دوره و از خشت، گل و چوب و در عین زیبایی و سادگی ساخته شده است. نیما اینجا را همانند یک قصر برای خود می‌دانست و پس از مرگش وصیت کرد وی را در حیاط این خانه به خاک بسپرند. علاوه بر نیما خواهر و دوست وی نیز در این حیاط آرمیده‌اند. این خانه چندین‌بار مورد بازسازی قرار گرفت و هم اکنون اتاق‌های آن تبدیل به کتابخانه و موزه شده است، که در آن کتاب‌های متنوع، برخی عکس‌ها و وسایل شخصی پدر شعر نوی فارسی نگهداری می‌شود. عینک، قلم، لباس، کفش، چراغ، پیه‌سوز و... برخی از اشیا شخصی نیما‌ست که در گوشه‌ای از این خانه جای دارند.خانه موزه نیما یوشیج در سال 1375 با شماره 1802 به ثبت ملی رسیده است.

این خانه دارای سه درب ورودی و تعدادی اتاق است که امروز به موزه و کتابخانه تبدیل شده‌ است. در میان حیاط، سه سنگ قبر دیده می‌شود که به نیما، خواهرش بهجت و دیگری به سیروس طاهباز ( زنده یاد سیروس طاهباز از دوستان نزدیک نیما بود) تعلق دارند. اتاق‌های بنا به مکانی برای نگهداری آثار به‌جا مانده از نیما اختصاص یافته که از این اتاق‌ها سه اتاق به کتابخانه تبدیل شده و کتاب‌هایی با موضوع ادبیات، تاریخ، دین، و کتابی درباره‌ی میکروالکترونیک در آنها نگهداری می‌شود. در اتاق‌های دیگر نامه‌ها، بخشی از دست‌نوشته‌ها، یک نقاشی ساده از مناره قزوین با امضای خود نیما و چند عکس از نیما قرار دارد. همچنین تعدادی شعر که همگی از سوی شاعران مازندرانی و در وصف نیما، یوش، نور و مازندران سروده شده‌اند، بر تاقچه‌های اتاق‌ها نصب شده‌اند. دیگر اتاق‌ها به اشیای باقی‌مانده از نیما و خانواده‌اش اختصاص دارد، ظروف مسی، برنزی و گاه چوبی، وسایل شخصی نیما مانند عینک، قلم، لباس، کفش و چراغ پیه‌ سوز برخی از این اشیاست. 

معماری خانه نیما یوشیج

برای ساخت این بنا معماران و گچ‌کاران اصفهانی، 8 سال کار کردند و در وصف زیبایی آن همین کافی که بدانید نیما خانه‌اش را این چنین توصیف می‌کرده است:

پدربزرگ من برای من قصر و قلعه ساخته است نه خانه.

جالب که بدانید معماری خانه نیما یوشیج با دیگر خانه‌های این روستا و حتی کل معماری خانه‌های شمال کشور مغایرت عجیبی دارد. 

این خانه دارای پلان قاجاری‌ست و ۳ ورودی، شاه‌نشین و اتاق‌های تابستانی و زمستانی سه‌دری و شش‌دری و همچنین آفتابگیرهای مشبک (اُرسی) دارد. بیشتر مصالح استفاده شده در آن، چوب و گل و خشت است. بنای داخلی خانه با گچبری‌های سفیدرنگ تزئین شده است اما قسمت پایینی دیوارهای بنا به رنگ نارنجی درآمده که به نظر، نتیجه‌ کج‌سلیقگی و بی‌توجهی مسئولان مرمت آن است. باروهای بلند، دیوارهای منقش، سقف‌های منبت‌‌کاری شده از دیگر ویژگی‌های این خانه است.