بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده جهان با ارتفاع 33/8 در این باغ قرار دارد 

معرفی باغ دولت آباد

یکی از جاذبه های شهر یزد که نگاه گردشگران را به خود خیره می کند باغ دولت آباد است. این باغ که در محله ی چهار منار شهر یزد قرار دارد در اواخر دوره ی افشاریه و در سال 1160 هجری قمری توسط محمد تقی خان بافقی احداث گردید. این باغ در تاریخ ۱۳۴۶/۱۲/۲۳ به شماره 774 در ردیف آثار ملی ایران قرار گرفت ، همچنین در سال 2011 میلادی به عنوان یکی از باغهای ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. در همه ی باغهای ایرانی آب عنصر اصلی بوده، علی رضائیان صباغ ابتدا قناتی به طول 65 کیلومتر احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت آباد رساند و سپس مجموعه ی حکومتی خود را بنا کرد.

باغ دولت آباد یزد

این باغ در زمان محمد تقی خان خارج از محدوده ی شهر یزد قرار داشت و سمت شمالی آن به خیابانی پر درخت منتهی بود. این خیابان که به خیابان هزار درخت شهرت داشت، درختان آن به حدی بود که مانع دید از خارج به داخل باغ می شد. طولی نکشید که در دوره ی زندیه این بنا به عنوان مجموعه ای چشم نواز به هشت باغ دولت اباد مشهور شد. این باغ برای مدت ها محل اقامت کریم خان زند بود. باغ دولت اباد در اوایل دوران قاجاریه نیز در خارج از شهر قرار داشت، اما با گذشت زمان ، بافت شهری اطراف آن را پر کرد به گونه ای که این باغ اکنون در مرکز شهر قرار دارد. در دوران قاجار برای مدتی، عبدالرضا خان یزدی که با شاهزادگان قجری به مبارزه برخاسته بود در آن زندگی میکرد.

باغ دولت آباد یزد

پس از قاجار این باغ برای مدتی متروکه شد تا آنکه از سال 1348 تا 1364 وزارت فرهنگ و هنر این باغ را از اداره اوقاف اجاره کرد و به دفتر حفاظت آثار باستانی کشور سپرد. در سال 1348، عملیات مرمت و بازسازی باغ دولت آباد توسط این دفتر آغاز شد و بخش هایی از مجموعه شامل عمارت تالار آیینه، عمارت مستخدمین، آشپزخانه ها، عمارت تهران، قسمت ساباط (کوچه سرپوشیده) و آب انبار عمارت حرمخانه، عمارت بادگیر و عمارت سرو و عمارت بهشت آیین مورد مرمت قرار گرفت.

قسمت های مختلف باغ دولت آباد:

بخش اندرونی

1- ساختمان عمارت هشتی:

از مهم‌ترین بخش‌های مجموعه به‌شمار می‌رود که در آن، تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شکل صورت گرفته‌است. در این ساختمان با تلفیق باد و آب که درحوض‌های داخل ساختمان درجریان است هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها انتقال پیدا می‌کند. به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می‌شود. این بنا از سه شاه نشین با درهای مشبک ، اتاقک بادگیر، هشتی و دو اتاق پستو تشکیل شده و شکل کلی بنا شبیه به یک هشت ضلعی است.

عمارت هشتی باغ دولت آباد یزد

اتاق پستو عمارت هشتی باغ دولت آباد یزد

2- بادگیر باغ دولت آباد:

بادگیر باغ دولت آباد بر روی هشتی قرار دارد و شاخص ترین نماد این باغ محسوب می شود. این بادگیر با ارتفاع 33.8 متر عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان را به خود اختصاص داده است. بادگیر باغ، از نوع هشت ضلعی و به شکل منشوری است و یک حوض در زیر آن قرار دارد. این ساختار باعث می شود که به هنگام وزش باد در هر جهت، بادگیر بتواند به راحتی و به سرعت، آن را به قسمت زيرين هدايت کند. باد به سطح آب حوض می رسد و هوای خنکی را  داخل بنا به جریان می اندازد. این تلفیق باد و آب هوای خنک زیر بادگیر با به قسمت شاه نشین و تالارها  می رساند و همچون کولرهای امروزی داخل بنا را خنک نگاه می دارد.

بادگیر باغ دولت آّباد یزد

3- تالار طنبی:

در سمت غرب عمارت هشتی، ساختمان بزرگ و مجللی به نام عمارت یا تالار طنبی قرار دارد که بادگیری مربع شکل بر فراز آن دیده می شود. در دو طرف تالار طنبی، تالارها، صفه ها و شبستان هایی در یک طبقه جای گرفته اند که از طریق درها و روزنه ها به طنبی راه می یابند. در زیر این تالار، زیر زمینی عمیق وجود دارد که به وسیله دو پله به باغ راه پیدا می کند و از طرف جنوب توسط یک راهرو به محوطه زیر بادگیر می رسد.

تالار طنبی باغ دولت آباد یزد

4- بهشت آیین:

این عمارت، اقامت گاه زمستانی در باغ بوده و رو به تابش جنوبی آفتاب قرار دارد. فاصله ی بین این عمارت و عمارت هشتی که دقیقا در رو به روی هم قرار گرفته اند، حوضچه ای قرار گرفته است که در دو طرف این حوضچه گیاه شبدر و درختان انار و گیلاس قرار گرفته اند.

عمارت بهشت آیین باغ دولت آباد یزد

حرمسرا، مطبخ، اتاق های خدمه، اصطبل های تابستانه و زمستانه، درشکه خانه و یک برج دیده بانی و آب انبار خصوصی نیز در بخش اندرونی باغ دولت آباد قرار گرفته اند.

برج دیده بانی باغ دولت آباد یزد

بخش بیرونی

فضای مستطیلی شکل کوچکی در قسمت شمال باغ قرار دارد و محدوده ی باغ بیرونی، موسوم به جلوخان را تشکیل می دهد. این باغ، به باغ بهشت آیین شهرت داد و زمانی محلی برای استقرار کاروان ها، برگزاری تشریفات حکومتی و مسابقات ورزشی بود. این بخش به گونه ای ساخته شده که محور تقارن آن عمود بر محور اصلی باغ باشد و یک حوض مستطیلی بزرگ، نیز عمود بر آن ساخته شده است. این حوض، بهشت آیین را به دو قسمت مربع شکل تقسیم می کند .عمارت سردر، اصلی ترین عمارت باغ بهشت آیین به شمار می رود که دقیقا در مرز مشترک دو باغ اندرونی و بیرونی و به صورت دو طبقه ساخته شده است. در طبقه همکف این بنا، یک سردر، هشتی و یک اتاق بزرگ (رو به شرق) و چند اتاق کوچک (رو به شمال و جنوب) و چند راهرو به چشم می خورد. به جز عمارت سردر، ساختمان های تالارآیینه، تهرانی، دو بازارچه، دو برج دیدبانی، آب انبار عمومی و دیوانخانه دیگر ساختمان های باغ دولت آباد را تشکیل می دهند.

باغ دولت آباد یزد

نظام آبیاری باغ دولت آباد:

منبع اصلی تأمین آب باغ، قنات دولت‌آباد است. در وقف‌نامه مفصل قنات دولت‌آباد نوشته‌شده است : « بر هیچ احدی مباح و روا نیست که پیش از گذشتن آب از باغ مذکور در آن تصرف نماید، اگرچه فی‌المثل ، همه آب دادن یک وجب زمین باشد. مگر درصورتی‌که به جهت آفات سماوی، کمی آب به‌ جایی برسد که گذشتن آب از باغ ممکن نباشد که در این صورت متولی را جایز است که در هر موضع که صلاح باشد، آب را به مصرف برساند». علاوه بر قنات، برای مواقع خشک‌سالی و برای سیراب‌کردن باغ و پرکردن حوض‌های متعدد آن، یک چاه و منبع آب با گورو (آنچه امروز گاورو نامیده می‌شود) در ضلع شرقی باغ و در کنار ابنیه خدماتی احداث‌شده بود. همچنین در مواقع اضطراری از آب ذخیره‌شده در آب‌انبار باغ نیز استفاده می‌کردند.

یکی از حوضچه های باغ دولت آباد یزد

عمارت هشتی باغ دولت آباد هنگام شب

اطلاعات مورد نیاز:

زمان بازدید: شش ماه اول سال از ساعت 8 الی 21 و شش ماه دوم از ساعت 8 الی 19.

قیمت بلیط ورودی: 5000 تومان ، برای گردشگران خارجی 40000 تومان.

تعطیلی هفته: ندارد

تعطیلی سالانه: روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق.

آدرس: یزد، بلوار دولت آباد، انتهای خیابان شهیدرجایی

تلفن: 36270781-035

 مطالب مرتبط:

معرفی باغ فین 

جهت خواندن سایر مطالب می توانید به مجله گردشگری منشور صلح مراجعه نمایید.

 برای رزرو تور یزد می توانید با شماره 02162714 تماس بگیرید.