موزه آذربایجان: دومین موزه باستانشناسی ایران

انتشار : ۰۸ مهر , ۱۴۰۲

معرفی موزه آذربایجان تبریز | دومین موزه باستانشناسی ایران

موزه آذربایجان یکی از مهمترین موزه های ایران است که در شهر تبریز و در جوار مسجد کبود این شهر قرار گرفته است. ایده احداث این موزه به سالهای 1306 و 1307 باز می گردد. در آن سالها نمایشگاهی از سکه های تاریخی تبریز در کتابخانه تربیت این شهر برپاشد. بعد از استقبال و بازدید فراوان مردم از این نمایشگاه، طرح تاسیس موزه آذربایجان در این شهر مطرح گردید. در تاریخ 17 آبان سال 1335 علی دهقان، مدیر کل اداره فرهنگ آذربایجان، انجمنی را در اداره فرهنگ این شهر پی ریزی کرد و هدف آن را پیگیری کارهای تاسیس موزه آذربایجان قرار داد.

تصویر قدیمی ازموزه آذربایجان تبریز

در تیرماه سال 1336 علی دهقان از آندره گدار معمار و باستانشناس مشهور فرانسوی در خواست کرد تا به همراه سید محمد تقی مصطفوی، مدیر کل وقت باستانشناسی کشور راهی تبریز شود تا موضوع احداث و محل ساخت موزه را مورد بررسی قرار دهند. سرانجام در تاریخ 15 تیرماه سال 1336 با حضور آندره گدار عملیات احداث ساختمان موزه آذربایجان آغاز شد. همزمان با انجام این کارها، علی دهقان در تیرماه سال 1336 از موزه ایران باستان و سید محمدتقی مصطفوی، وزیر فرهنگ و هنر درخواست کرد تا تعدادی از آثار از موزه ایران باستان به موزه آذربایجان فرستاده شود. با این درخواست موافقت شد و به دستور وی 202 قطعه از اشیای تاریخی موزه ایران باستان برای نمایش در موزه آذربایجان به تبریز انتقال داده شد. در نهایت در مهرماه سال 1341 عملیات احداث ساختمان این موزه به پایان رسید و به طور رسمی مورد بهره برداری کامل قرار گرفت.

موزه آذربایجان تبریز

موزه آذربایجان با حدود 2400 متر مربع زیربنا، چهار سالن نمایش آثار، و یک کتابخانه یکی از یزرگترین موزه های ایران است. این موزه دارای آثار تاریخی و هنری متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است. در حال حاضر، موزه آذربایجان دارای گنجینه‌ای مهم و با ارزش حاوی 12 هزار قطعه اشیای عتیقه و هنری است که ۲۳۰۰ قطعه از این اشیای عتیقه و هنری در لیست آثار ثبت شده قرار دارند. با منشور صلح همراه باشید.

معرفی قسمت های مختلف موزه آذربایجان:

موزه آذربایجان تبریز دارای چهار تالار نمایش آثار و یک سالن کتابخانه می باشد. تالارهای نمایشی این موزه در طبقات همکف، اول و زیرزمین قرار گرفته است. همچنین کتابخانه موزه نیز در طبقه اول واقع شده است. باما، با معرفی طبقات و تالارهای موزه همراه باشید.

1- طبقه همکف:

در سالن طبقه همکف این موزه اشیا تاریخی گردآوری شده مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران پیش از اسلام به نمایش درآمده است. از مهمترین اثار موجود در این سالن می توان به سفال هایی با قدمت 7 هزار سال که مربوط به تپه عباس آباد است اشاره کرد. از دیگر آثار برجسته موزه آذربایجان می توان به جسد زن و مردی اشاره کرد که در سال 1378 در جریان حفاری از محوطه مسجد کبود کشف شد. در واقع این اسکلت ها در گورستان های قدیمی مدفون شده بودند. یکی دیگر از آثار موجود در این طبقه مجسمه الهه زن می باشد. این مجسمه دارای سه هزار سال قدمت می باشد که ارزش زن را در دوران ایران باستان به تصویر کشیده است. ریتون های دو تا سه هزار ساله نیز که مربوط به دوران هخامنشیان و اشکانیان می باشد در این طبقه قرار گرفته اند. در قسمت انتهایی این سالن و روی دیوار ضلع شمالی سنگ بسم‌الله قرار دارد که از نادرترین آثار هنری ایران محسوب می‌شود. این سنگ عظیم از پنج قسمت تشکیل شده است که چهار قسمت آن قاب و قسمت دیگر متن اثر است. تمام کار حجاری سطح این سنگ زیبا و منحصربه‌فرد توسط هنرمند ایرانی «محمدعلی قوچانی» انجام شده است.

سالن طبقه همکف موزه آذربایجان

اسکلت کشف شده مرد و زن موزه آذربایجان

ریتون های موجود در موزه آذربایجان

سفال های موجود در موزه آذربایجان

سنگ بسم الله موزه آذربایجان

2- طبقه اول:

طبقه اول این موزه دارای 2 سالن دوره اسلامی و تالار مهر و سکه می باشد. در بخش دوره اسلامی آثاری از قرن های اول تا چهاردهم هجری قمری گرد آوری شده است. تالار مهر و سکه این موزه نیز کلکسیونی کامل از تمام ادوار تاریخی ایران را به نمایش می گذارد. کتابخانه تخصصی موزه نیز در این طبقه قرار گرفته است.

قدیمی ترین آثار موجود در این طبقه مربوط به سده جهارم هجری و شهر نیشابور است، که از مهمترین ویژگی این آثار می توان به استفاده از خط کوفی،‌ نقش‌های اسلیمی و لعاب سفید اشاره کرد. قفل رمزی یکی دیگر از اثار موجود در این طبقه است. این قفل که مربوط به سده ششم هجری قمری است از جنس مفرغ ساخته شده و در شهر مراغه کشف شده است. یکی دیگر از آثار برجسته موجود در طبقه اول ظروف سفالی مربوط به دوره ایلخانیان می باشد. این ظروف سفالی با رنگ های شفاف و با نقاشی صورتک های انسانی و یا خط و کتابت تزیین شده اند.

در سالن سکه ها و مهرهای تاریخی موزه نیز قدیمی ترین سکه های ضرب شده در ایران از دوره هخامنشیان تا قاجار به نمایش درآمده اند. همچنین نمونه هایی از مهرهای تاریخی ایران در این سالن به نمایش درآمده اند.

طبقه اول موزه آذربایجان

سفال مربوط به دوره ایلخانیان موزه آذربایجان

قفل رمزی موزه آذربایجان

تالار مهر و سکه موزه آذربایجان

سکه های موجود در موزه آذربایجان

مهر مربوط به دوران ساسانیان موزه آذربایجان

3- زیر زمین:

در سالن نمایش موجود در زیر زمین موزه آذربایجان، آثار هنری یکی از مجسمه سازان مطرح تبریزی به نام احد حسینی به نمایش گذاشته شده است. این مجسمه ها دید عمیقی نسبت به سرگذشت و اخلاق انسان در طول سده های گذشته به خصوص سده بیستم دارند. همچنین جدیدترین بخش موزه که در سال 1386 آغاز به کار کرد، بخش سنگ نگاره های تاریخی می باشد. این بخش که در زیر زمین موزه قرار گرفته است سنگ‌ قبرهایی از دوران مختلف اسلامی، قوچ‌ها و مجسمه‌های سنگی، پیکره‌های انسانی و نمونه‌هایی از سنگ‌های کتیبه‌ دار به چشم می‌خورد.

مجسمه های موزه آذربایجان